21. YY Becerileri & Korona

21. Yüzyıl Becerileri Nedir & Nereden Çıktı?

Adı üzerinde… 21. Yüzyıl karşımıza pek çok karmaşık yeni araç, teknoloji ve yöntemle birlikte yeni kavramlar da çıkarıyor; bunlardan biri “21.Yüzyıl Becerileri”. Şu anda bu satırları okuyorsanız, ucundan da olsa değişime, dönüşüme eğilimli, niyetli ya da en azından meraklı olduğunuzu var sayabiliriz. Bu nedenle konuyu uzatıp tarihçesi, paradigma değişimleri, etimolojisi gibi teorik konular yerine bu kavramın bizleri neden ilgilendirdiğine odaklanmaya çalışacağım. 

Dilerseniz 21. Yüzyıl Becerileri ile ilgili uluslararası bir makaleyi BURADAKİ adresten okuyabilirsiniz (21.YY Becerileri – Maker Atölye) Ayrıca 21. Yüzyıl Becerileri ile ilgili detaylı ansiklopedik bilgiyi WIKIPEDIA bağlantısından  inceleyebilirsiniz.

Hangi alanda çalışıyor, emek verip üretiyor olursanız olun; sürekli karşımızda olan bir kavram DEĞİŞİM. Bununla birlikte başka kavramların ve teknoloji başta olmak üzere, araç ve yöntemlerin üzerimize yığıldığı bir dönemdeyiz. Kimimiz içine doğduğu için bu değişimin bir parçası hissediyor – bildiniz onu, Z Nesli ya da adını her ne veriyorsanız – ki onlar zaten bu kaynaklarını hızla tüketmekte olan, karmaşık ve kaotik dünyanın içine “Digital Native” yani doğuştan dijital olarak geldiler. Kimimiz hızlı adapte olan bir grubun parçasıyız – evet büyük ihtimalle siz onlardansınız veya olmak istiyorsunuz – ki bu devinim içinde yerimizi, kimliğimizi, değerlerimizi kaybetmeden ayakta kalmaya çalışıyoruz. Kimimiz değişimin neresinden tutacağımızdan emin değiliz, belki de tutmalı mıyız sorguluyoruz – belki işimizde gücümüzdeyiz, hayat gailesi bize o mesaiyi yapmak için fırsat vermiyor belki – hemen vazgeçmeyin, kolay olmadığını biliyoruz. Kimimiz ise “ne gerek var değişmeye, ben olduğum gibi iyiyim”ciyiz – büyük ihtimalle yazıda buraya kadar gelmediniz bile siz – ki bu ekibin asıl “muhafazakarlar” hatta “yobazlar” olduğu konusunda (özellikle ilk grupla birlikte) hemfikir olabiliriz. Çünkü değişimin her ne yöne, her ne hızda ve her ne şekilde olduğu üzerine sonsuz tartışmalara girebiliriz; ama artık varlığı inkar edemeyiz. 

Hatta neredeyse değişmezsek var olamayacağımızı kavradığımız günlerden geçiyoruz. Sadece iş hayatımızda, kurumsal dünyada ve eğitim alanından bahsetmiyorum. Gündelik hayatımızda da radikal bir dönüşümün cumburlop ortasına düştük. Bu satırlar yazılırken bireyselden mahalleye, şehirden memlekete, bölgeden globale kadar gündemin bir numaralı maddesi #Corona yani #Koronavirus nedeniyle ortaya çıkan #Covid19 salgını. Güncelliği – şu anda umuyoruz ki – elbet bir gün kalmayacak bu pandemi nedeniyle tüm dünya, devletleri, sermayeleri, kurumları ile; bir nevi elindeki tüm sistemleri kullanarak teyakkuzda. Nedeni ve yönetilişi her nasıl olursa olsun, bu büyük toplumsal mücadele içinde bir yandan savaş verirken, öte yandan hızlı bir değişimin, dönüşümün içinde olduğumuzu da görüyoruz.

21. Yüzyıl Becerileri kullanarak sorunu nasıl ele alacağız?

Tam da bu sebepten dolayı #Korona salgını 21.Yüzyıl Becerilerine neden ihtiyacımız olduğunu konuşmaya vesile. Bunun üzerinden giderek bir takım analiz ve çıkarımlar yapmamız mümkün. #Koronavirüs ve yola açtığı zarara, 21. Yüzyıl sorunlarından biri olarak bakabilir; yaklaşımımızı buradan örnekleyebiliriz.

Karmaşık Sorun & Multi-Disipliner Yaklaşım (Complex & Multi-Disciplinary Approach)

Elimizde neresinden tutacağımızı kavramakta zorlandığımız karmaşık bir sorun var. #Covid19 u sadece bir sağlık problemi olarak ele almak mümkün değil. Temelde insan hayatının ne kadar değerli olduğunu bize tekrar hatırlatan bir virüs olmakla birlikte bu salgının o kadar çok cephesi var ki tek bir taraftan yaklaşmak mümkün değil. Bu karmaşık yapıyı çoğu 21 Yüzyıl problemine benzer şekilde eş zamanlı olarak farklı perspektiflerden değerlendirmek gerekiyor. 

Örneğin, tıp dünyası bile salgını çok boyutlu düşünmek zorunda… Hastalığın henüz kesin bir tedavi yöntemi yok, bu alanda çalışmaya devam ediliyor. Bir yandan ileri derece semptom gösterenlerin tedavisi yapılırken bir yandan yoğun bakımdaki hastaların hayatta kalması için mücadele ediliyor. Farmakoloji, viroloji, genetik mühendislik gibi sadece insan odaklı tıp bilimleri değil; medikal teknolojiler, tıbbi teçhizat ve sarf malzemeleri gibi ürünlerin kullanımını içeren disiplinler ön cephede. Burada kullanılan yöntemler bilimsel, veri odaklı; dolayısıyla 21.Yüzyıl Becerileri açısından bilgi okuryazarlığı gerektiriyor. 

Öte yandan salgının asıl tehlikeli tarafı hızlı yayılması. Bunun da birden fazla sonucu var. Fiziksel koşullar; yani hastaneler, yoğun bakım üniteleri, sağlık ekipmanı ve malzemesi bir tarafta. İnsan kaynağı; yani doktorundan hemşiresine, eczacıdan araştırmacısına sağlık personeli bir tarafta. Burada ciddi bir kaynak yönetimi sorunu söz konusu. Hem maddi hem insan kaynağının doğru idare edilmesi mücadelenin gidişatını ciddi etkiliyor. Virüsün yayılma hızı ve şekli nedeniyle sağlık sisteminin çökmemesi, sadece gelen talebi karşılamakla kalmamak, gelebilecekleri öngörerek yeterince hızlı ve yerinde hazırlık yapmak lazım. Bu da yönetsel becerileri devreye sokuyor. 21.Yüzyıl Becerileri içinden sadece liderlik değil, işbirliği, üretkenlik ve sorumluluk ön planda.  

Salgının kontrol edilemez bir şekilde yayılıp sağlık sistemini çökertmesine engel olmak için alınan önlemlerin başında sosyal mesafe var. Kimi bunu sokağa çıkma yasağı seviyesine götürürken kimi 2-3 kişiden fazla bir araya gelmemek ile sınırlandırıyor. Kimi ülkede sadece uyarı seviyesinde kalırken kiminde cezalı yasal uygulamalar devreye giriyor. Her ne şekilde ele alınırsa alınsın; konunun kimsenin göz ardı edemeyeceği ekonomik bir boyutu var. Kapanan iş yerleri, zorunlu ya da bilinçli duran çalışma; içinde bulunduğumuz ve dünyanın çoğunda o ya da bu şekilde kullandığı kapitalist sistemin en önemli çarklarından biri. Ve salgın nedeniyle doğru çalışmıyor; hatta kimi yerlerde tamamen durması söz konusu. Bu da konuya sadece bilimsel ve yönetimsel bakmamızı yetersiz kılıyor. Ekonomi, istatistik, ölçme değerlendirme, işletme ve endüstri mühendisliği ve bunun gibi pek çok disiplin devreye giriyor. Hatta yasal atyapıların yetersiz kalması hali söz konusu ki bu da hukuki bakış açısı olduğu kadar küresel ölçekte bir sorunla karşı karşıya olduğumuz için uluslararası sistemlerin devreye girmesini gerektiriyor. 

Peki sosyal bilimler? Meselenin tam göbeğinde olduğunu tartışmak bile gereksiz. Salgının yayılmasına çözüm olarak “Sosyal Mesafe”yi baş sırda tutarken işin “sosyal” kısmından uzak duramayız. Burada bireysel ölçekten toplumsala tüm hareket şekilleri önemli; yani psikolojiden sosyolojiye kadar tüm insan davranışını merkezleyen disiplinler masada. Fiziksel olarak birbirimizden uzak durmaya çalışırken… Nasıl çalışacağız ve uzaktan da üretken olacağız? İzolasyon ve getirdiği ruh halleriyle nasıl başa çıkacağız? Sağlığımızı fiziken ve zihnen korumak için ne önlemler alacağız; bunları nasıl uygulayacağız? Soruların ardı arkası kesilmiyor.

Bu noktada devreye teknoloji giriyor… Sorunun tıbbi ve yönetsel açıdan çözümü için atılan adımlarda olduğu kadar üretkenlik ve iletişim için teknolojik araçlar hızla hayatımızın merkezine geçiş yaptı. Sağlık personelinin kullandığı malzemelerin tedarikinden tıbbi ekipmanın iyileştirilmesine, sarf malzemesinden büyük bir çeviklikle solunum cihazı gibi sistemlerin üretilmesine kadar teknoloji cephenin ön saflarında. 3 Boyutlu yazıcılar, elektronik sistemler bu alanda kullanılırken bir yandan virüse çare arayanlar yapay zekaya başvuruyor. (Bu alanda yapılan bazı çalışmaları Maker Atölye BAĞLANTISINDAN okuyabilirsiniz)

Ama bununla kalmıyor… Daha yeni sosyal medya ve ekran bağımlılığını konuştuğumuz bir dönemden dijital araçlara sarıldığımız bir döneme ani ve hızlı bir geçiş yaptık. Kimimiz zaten kullanıyorduk; kimimiz lazım oldukça. Ama diğer araçlardan mahrum kalınca, hiç el atmayanların bile ihtiyaç duyduğu bir ortamda mecburen dijitalleşiyoruz. Alışverişten eğitime, temel iletişimden sosyalleşmeye kadar her alanda insan hayatını kolaylaştıran araç, uygulama ve yöntemlere başvuruyoruz. Bu da 21.Yüzyıl Becerileri açısından teknoloji okur yazarlığımızı sınıyor.

Veriden Beslenmek (Data Driven)

Öylesine bir bilgi yağmuru altında yaşıyoruz ki eş zamanlı olarak hem bilgi kalabalığı hem dezenformasyon söz konusu. Ortada çok fazla veri var, bir yandan anlamlandırmakta; bir yandan da anlamlı veriye, bilgiye neden sonuç ilişkisine ulaşmakta zorlanıyoruz. Bu hem bilgi kirlenmesinden (aynı anda çok fazla verinin dolaşmasından) hem de süreçleri yöneten sistemlerin yeterince şeffaf olmamasından kaynaklanıyor.

Aynı anda pek çok mecrada farklı kaynaklardan veri / bilgi dolaşımda. Resmi kaynaklardan gelen verileri dört gözle bekler ve takip ederken bunlarla uyuşmayan, hatta tersini söyleyenleri gayriresmi kaynaklardan görüyor, duyuyor, okuyoruz. Sosyal medyada olduğu kadar Whatsapp kanallarından dolaşan bilgilerin bombardımanı altındayız. Hangisine nasıl güveneceğiz, hangi bilgiyi nasıl konfirme edeceğiz, neye göre hareket edeceğiz? Bunun için 21.Yüzyıl Becerileri içinden medya okuryazarlığı becerisine ihtiyaç var. 

Aynı anda ciddi bir bilinmezlik sisi içinden geçiyoruz. Yeni bir hastalık ile karşı karşıya kaldığımız, savunma ve savaşma yöntemlerini cephede keşfettiğimiz bir dönemdeyiz. Memleketimizin  “kervan yolda düzülür” desturu bu anlamda konuya uygun gibi gözüküyor; ama yalnız başına tanımlamaya yeterli değil. Virüs ile ilgili veriler, araştırmalar süreç içinde ortaya çıkarken bir yandan sağlık sisteminde yığılmalar, hastalanan hatta ölen insanlar söz konusu. Bilginin son derece değişken olduğu bu ortamda 21.Yüzyıl Becerileri açısından esneklik ve uyum kritik hale geliyor. 

Hızlı Müdahale & Uygulama (Lean Business Model)

Sorunu tek yönlü ele almanın imkansız olduğunu; çözüm bulmak için elimizdeki veriyi gerçeklik süzgecinden geçirip kategorize etmek, önemine göre önceliklendirmek gerektiğini görüyoruz. Diyelim ki bütün bunların hepsini yaptık… Hatta farklı açılardan farklı çözüm fikirleri de ortaya koyduk. Nerden, nasıl başlayacağız; nasıl hayata geçirip sonuç alacağız? 

İşte son zamanlarda dillere pelesenk olan “Girişimcilik” ruhu burada devreye giriyor. Belki de son yıllarda haddinden fazla ya da yanlış taraftan şişirilen “Girişimcilik Ekosistemi” bu noktada ayağını yere basıp ben buradayım ve işe yarıyorum deme fırsatına sahip. Sorunu parçalara ayırıp farklı açılardan yaklaşan çözümleri “Yalın Girişimcilik” modeli ile hızla prototipleyen, deneyen, çevik tasarım ve üretim modellerini uygulayan, ilk denemeden alına dönütlerle ihtyaca ve şartlara göre pivot edebilen, esnek sistemler uygulamak zorundayız. İnsan odaklı çözümler üretirken bunları çabuk hayata geçirmek için küçük gruplardan başlayarak test ve geri bildirim süreçleri ile tasarım ve üretim süreçlerini eş zamanlı ilerletmeliyiz.

İster bir girişimcilik ister kurumsal ekosistemde bir dişli olalım; inisiyatif alan, hesaplanmış riskleri yaygın dağılımda ve hızla modelleyen, buna göre yön, sistem ve hız değiştirebilen bir metalite ile hareket etmek durumundayız. Yıllar süren ARGE veya laboratuvar araştırmalarının bugünkü soruna çözüm bulmasını bekleyecek zaman ve kaynağımız yok. Dalış maskelerinden solunum maskesi, açık kaynak donanımlardan ventilatör üretebilmek için 21.Yüzyıl Becerileri açısından Girişimci ruhuyla ilerlemeliyiz. (Yeni nesil teknolojiler ile üretilen #Koronavirüs çözümlerine dair yazımızı BURADA okuyabilirsiniz)

Esneklik & Dayanıklılık (Agility & Resilliance)

Tüm bu adımları uyguladık ve çözümü hayata geçirdiğimizi düşünelim… Orada bitiyor mu? Tabii ki HAYIR! 🙂 Çünkü Heraklitos’un da dediği gibi “Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir.” ya da daha yakın bir zamandan, Arthur Schopenhauer’dan duymak isterseniz “Değişim, değişmeyen tek şeydir.”

Bulduğumuz çözümler çeşitli nedenler dolayı yetersiz kalabilir. Örneğin virüs mutasyona uğrayabilir. Bu durumda alınan tedbirlerden tedavi araçlarına kadar değişime ayak uydurmak zorunda kalırız. Ya da sürecin devamında çözümün sürekliliği söz konusu olmayabilir. Bazen kısa vadeli çözümler uzun vadeli sorunlara bile sebep olabilir; ya da sadece yetersiz kalabilir. Örneğin #korona salgınında kimi yerlerde sosyal mesafe için alınan önlemler bir noktada kaynakların bitmesine, gıda, temizlik vb temel ihtiyaçların kıtlığına neden olabilir. 

Ya da bazı yerlerde alınan tedbirler başka bölgelerde yeterli veya etkili olmayabilir. Bunun kaynağı iklim, şehir veya kırsal ortam, nüfus yoğunluğu gibi fiziki koşullar ya da toplumsal / kültürel farklılıklar olabilir. Veya çözümün uygulaması farklı sosyal veya kültürel yaklaşımlar nedeniyle değişiklik gösterebilir. Burada da bu farklılıkları gözetilerek hareket etmemizi gerektirir.  

Bu örnekler sorunun çeşitli perspektiflerden ve farklı zaman dilimlerinde değerlendirilmesi gerektiği kadar uygulanan 21.Yüzyıl Becerileri açısından çözümlerinde esnek ve değiştirilebilir olması zorunluluğunu ortaya koyuyor. Yani dinamik kararlar verebilmemiz, uygulama biçim ve yöntemlerinde çabuk değişime gidebilir, hızla adapte olabilmemiz lazım. 

Bazen de dayanıklılık ön plana çıkabilir. Sonuca ulaşmak için belirli bir rotada tüm zorluklara ve sıkıntılara rağmen ilerlememiz, uzun soluklu çözümlerde dirayet göstermemiz gerekebilir. Ya da uyguladığımız yöntemler cevap vermediğinde, istediğimiz sonuçları alamadığımızda denemekten, tekrar denemekten ve tekrar denemekten vazgeçmemeliyiz.

Peki ne olacak şimdi?

Öncelikle konuyu bireyselden kurumsala, kamudan toplumsala, hatta globale kadar her ölçekte değerlendirmek zorunda olduğumuzu kavramış olmalıyız. Ama değişimin bireyden başlayarak kitleselleştiğini, kişilerin içselleştirmediği değerlerin yaygın hale gelemediğini, kavramların ve akımların tabandan yayıldığı zaman gerçekten etkili olduğunu düşünüyorum. 21.Yüzyıl Becerileri açısından da bu böyle.

Bu anlamda önce kendi değişimimizin lideri olmak durumundayız. Bizler bireysel olarak değişime, yenilenmeye, iyileşmeye açık olduğumuz zaman içinde bulunduğumuz ortamları, iş yerlerini, kurumları ve hatta toplumları değiştirme gücüne sahibiz. Ve de en büyük kontrol gücümüz de kendimiz… Yani en hızlı, en etkili, en derinden en güçlü değişimi kendimizde yapabiliriz. Bizden ötesini değiştirmek için daha fazla kaynağa ve imkana ihtiyaç var. Dolayısıyla “ben” başlamak için mükemmel bir nokta! 

Ve öğrenmenin hiç bitmeyecek bir macera olduğunu da unutmamalıyız. Yenilenmenin heyecanı ile bir kere beslenmeye başladığımızda zaten onun hiç sönmeyecek bir ateş olmasını isteyeceğiz. Bunun için de temelde var olan değerlerimizi hatırlayıp, onların üzerine inşa ettiğimiz kişisel gelişim yolculuğumuzda yeni nesil teknoloji ve yöntemlerin sadece araç olduğunu unutmayacağız. Kompleks sorunlara yaratıcı çözümler bulmak için; teknik ve mesleki becerilerimizi sürekli tazeleyecek, işbirliği ve paylaşım kültürünü de benimseyerek, sosyal becerilerimizi tutkal olarak kullanacağız. “Ben yapıyorum;sen de yap“ diyeceğiz. 

21.Yüzyıl Becerileri ve Kategorileri

• Öğrenme ve yenilik becerileri: Eleştirel düşünme ve problem çözme, iletişim ve işbirliği, yaratıcılık ve yenilikçilik
• Dijital okuryazarlık becerileri: Bilgi okuryazarlığı, medya okuryazarlığı, Bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) okuryazarlığı
• Kariyer ve yaşam becerileri: Esneklik ve uyarlanabilirlik, inisiyatif ve öz yönlendirme, sosyal ve kültürler arası etkileşim, verimlilik ve hesap verebilirlik

21. Yüzyıl Becerileri – Öğrenme ve Yenilenme Becerileri

⮚ Yaratıcılık ve Yenilenme

• Çalışma hayatında orijinalite ve yaratıcılık sergilemek
• Diğerlerinin işine yarayacak yeni fikirler geliştirmek, uygulamak ve anlatmak
• Yeni ve farklı bakış açılarına açık ve uyumlu olmak
• Yeniliğin geliştiği alanlarda yaratıcı fikirlerle somut ve yararlı yardımlarda bulunmak

⮚ Eleştirel Düşünme ve Problem Çözme

• Anlamaya yönelik doğru akıl yürütmek
• Karmaşık seçimler yapmak ve kararlar vermek
• Sistemler arası ilişkileri anlamak
• Farklı bakış açılarını netleştirmeye ve daha etkili çözümler üretmeye yönelik sorular belirlemek ve sormak
• Problem çözmek ve soruları yanıtlamak üzere bilgiyi sınırlandırmak, çözümlemek ve birleştirmek

⮚ İletişim ve İşbirliği

• Konuşurken ve yazarken düşünceleri ve fikirleri açık ve etkili bir şekilde birleştirip kullanmak
• Farklı takımlarda etkin çalışabilme becerisi göstermek
• Ortak bir amaca ulaşabilmek için gerekli çabayı gösterecek şekilde esnek ve istekli olmak
• İşbirliğine dayalı çalışmalar için sorumluluğu paylaşmak

21. Yüzyıl Becerileri – Bilgi, Medya ve Teknoloji Becerileri

⮚ Bilgi Okuryazarlığı

• Problemlerin çözümüne yönelik olarak; bilgiye yeterli ve etkili düzeyde ulaşmak, bilgiyi eleştirel ve yeterli düzeyde değerlendirmek, doğru ve yaratıcı bir şekilde kullanmak
• Bilginin erişimine ve kullanımına yönelik olarak etik ve yasal konularda temel bir anlayışa sahip olmak

⮚ Medya Okuryazarlığı

• Medyadaki iletilerin hangi amaçlara yönelik ve hangi araçları, özellikleri ve yenilikleri kullanarak nasıl yapılandırıldığını anlamak
• İnsanların iletileri nasıl farklı yorumladığını, değer yargılarının ve bakış açılarının nasıl işe katılıp katılmadığını, medyanın inanç ve davranışları nasıl etkilediğini gözlemek
• Bilginin erişimine ve kullanımına yönelik olarak etik ve yasal konularda temel bir anlayışa sahip olmak

⮚ Bilgi ve İletişim Teknolojileri (ICT) Okuryazarlığı

• Bilginin ekonomik kullanımına yönelik olarak, bilgiye erişmek, yönetmek, bütünleştirmek, değerlendirmek ve yaratmak üzere dijital teknolojileri, iletişim araçlarını ve/veya ağları uygun kullanmak
• Bilgiyi araştırmak, düzenlemek, değerlendirmek ve paylaşmak üzere teknolojiyi araç olarak kullanmak, ve bilginin erişimine ve kullanımına yönelik olarak etik ve yasal konularda temel bir anlayışa sahip olmak

21. Yüzyıl Becerileri – Yaşam ve Meslek Becerileri

⮚ Esneklik ve Uyum

• Farklı rol ve sorumluluklara uyum sağlamak
• Karmaşık ve önceliklerin değiştiği ortamlarda etkin olarak çalışmak

⮚ Girişimcilik ve Öz-Yönelim

• Kendi anlayışını ve öğrenme gereksinimlerini gözlemlemek
• Uzmanlaşmak üzere temel becerilerin ve/veya öğretim programının sınırlarını aşarak kendi öğrenme sınırlarını ve fırsatlarını keşfetmek, genişletmek
• Becerilerini profesyonel düzeye yükseltmek üzere girişiminde bulunmak
• Başkalarının gözetimi olmaksızın görevleri tanımlamak, öncelik sırasına koymak ve tamamlamak
• Zamanı etkili kullanmak ve iş yükünü idare etmek
• Öğrenmenin yaşamboyu bir süreç olduğuna ilişkin kararlı davranışlar sergilemek

⮚ Sosyal ve Kültürlerarası Beceriler

• Diğerleriyle uygun ve üretken bir şekilde çalışmak
• Uygun olduğunda grupların ortak anlayışını ayarlamak
• Yenilikleri arttırmak ve iş kalitesini yükseltmek üzere kültürel farklılıklar arasındaki boşlukları doldurmak ve farklı bakış açılarını kullanmak

⮚ Üretkenlik ve Sorumluluk

• İşin zamanında ve kaliteli yapılabilmesi için yüksek standart ve hedefler belirlemek ve bunlara ulaşmak
• Titiz ve olumlu iş etiği sergilemek (örneğin, işe zamanında gelmek ve güvenilir olmak)

⮚ Liderlik ve Sorumluluk

• Diğerlerini belirli bir hedefe yönelik etkilemek ve yönlendirmek üzere bireyler arası problem çözme becerileri kullanmak
• Ortak bir hedefe ulaşmak üzere diğerlerinin güçlerini düzenlemek
• Dürüst ve etik davranışlar sergilemek
• Zihninde toplum yararını düşünerek sorumlu davranmak

3dprint 3d print 3d printer 3d yazıcı agile design ameliyat maskesi ameliyat maskesi yapımı araştırma arduino arduino proje arduino projeleri arduino projelerinin blink cerrahi maske cerrahi maske yapımı covid19 diy face shield kaynak kendini geliştir kişisel gelişim koronavirüs koronavirüs belirtileri koronavirüs son durum kumaş maske led lamba led yakıp söndürme maker maker atölye maker atölye kurulumu maker hareketi maker ruhu maske nasıl yapılır n95 maske proje sorun çözme tasarım teknoloji proje ventilatör yeni nesil eğitim yüz koruyucu siperlik yüz koruyucu yapımı yüz siperlik çevik tasarım üretim